Spiritualiteit is een containerbegrip. Dat wil zeggen dat iedereen er zijn eigen betekenis en invulling aan kan geven. Het is daarom ook lastig om er iets over te zeggen omdat je niet altijd weet of je over hetzelfde praat. In dit artikel belicht ik spiritualiteit van verschillende kanten en beschrijf ook kort wat ik er zelf onder versta.

Hedendaagse spiritualiteit
Tom Wright schrijft over de ontkerkelijking in de jaren ’60 en hoe spiritualiteit in die periode opkwam met de betekenis ‘je ware zelf vinden’. Een andere betekenis die vaak aan spiritualiteit wordt gegeven is ‘geloof in een hogere macht’. Daarbij hoef je dan aan die ‘hogere macht’ geen duidelijke invulling te geven. Je kunt het omschrijven met allerlei begrippen waar je je eigen invulling aan geeft. Je gebruikt hierbij geleende of zelf bedachte rituelen of je vindt vervulling in de natuur. Zo zijn er bijvoorbeeld momenteel opvallend veel jongeren die in astrologie geloven. We noemen dit ook wel ‘hedendaagse spiritualiteit’.

Ontkerkelijking in Nederland
Uit recent onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) blijkt dat in Nederland sinds kort een kleine meerderheid van de mensen niet gelooft in God. Zij noemen zich agnost of atheïst. Zij vallen ook niet onder de groep mensen die zich buiten het geloof om met ‘hedendaagse spiritualiteit’ bezig houden.

Kennis van het geloof is niet langer vanzelfsprekend
Wat betekent dit voor ons als christenen? We moeten ons er bewust van zijn dat geloof niet (meer) vanzelfsprekend is. We leven in een maatschappij waarin niet-geloven steeds meer de norm wordt. Daar kun je op je werk, in het contact met je buren of bij je sportvereniging steeds meer mee geconfronteerd worden.

Dat betekent ook dat er meer van je gevraagd wordt als mensen nieuwsgierig zijn of vragen stellen over je geloof. Je kunt niet zomaar aanhaken bij bestaande (culturele) kennis over Kerst, Pasen en Pinksteren. Veel mensen, vooral mensen die zelf niet met geloof zijn opgevoed, hebben geen idee meer wat het christelijke geloof inhoudt. Een stevige ‘preek’ over zonde, schuld, verlossing en genade roept dan meer vragen op dan dat het het gesprek verder helpt. Mensen zijn vaak wel geïnteresseerd in wat het geloof voor jou betekent, hoe je het beleeft en wat het je brengt.

Heel vaak vinden we het zelf moeilijk om ons geloof  op die manier onder woorden te brengen. We weten niet precies wat ons raakt in het geloof en hoe we ons geloof beleven. Het kan daarom goed zijn om daar eens over na te denken. Een plek om te starten is de spiritualiteitwijzer van de EO. Dat kan ook voor jezelf verhelderend werken. Dan weet je ineens waarom de ene uiting van geloof je helemaal niet aanspreekt terwijl een andere vorm je helemaal enthousiast kan maken. Dat is leuk en leerzaam om van jezelf te weten. Het kan je ook helpen om meer begrip op te brengen voor andere gelovigen die hun geloof op een heel andere manier beleven dan jij.

Wat is christelijke spiritualiteit?
Tom Wright omschrijft christelijke spiritualiteit als volgt (blz. 69): 

Voor Johannes concentreert de christelijke spiritualiteit zich dus op Jezus zelf, op de aanwezigheid van Jezus tijdens zijn publieke optreden en op de blijvende aanwezigheid van de opgestane ten ten hemel gevaren en nog volop levende Jezus daarna. In hem moeten wel geloven, hem moeten we aanbidden, vertrouwen, gehoorzamen, volgen.

Ik zou hier aan willen toevoegen dat spiritualiteit ook gaat over de manier waarop je Jezus aanbidt, vertrouwt, gehoorzaamt en volgt. Spiritualiteit gaat niet over dogma’s en geloofszekerheden maar over jou als mens, over hoe je in het leven staat en over je relatie met God. Het is de plek waar het verhaal van God zich verbindt met jouw verhaal. Het zijn de vormen die je daarbij kiest en die je aanspreken. Zo raakt jouw leven en jouw verhaal verweven met het leven en het verhaal van Jezus.