Het boek ‘To Love as God Loves’ van Roberta C. Bondi heeft veel indruk op mij gemaakt. Het is een dun boekje van slechts 109 pagina’s maar laat je door de omvang niet misleiden, er staat ontzettend veel in! Bondi kan iets waar weinig auteurs echt in slagen, ze maakt van een boek een levendige dialoog. Niet alleen tussen haarzelf en de lezer, ze brengt meer gesprekspartners in het gesprek: de woestijnvaders. Deze markante, inspirerende personen die vanaf de derde tot zesde eeuw leefden in de woestijn van Egypte, met hun eigenaardige vreemde verhalen en adviezen, boeien mij al jaren. Ik vind het ongelofelijk hoe actueel, vormend en inspirerend hun adviezen zijn voor mij vandaag in de 21ste eeuw. 

Een aantal dingen uit dit boek die mij geraakt hebben, wil ik delen.

Liefde als doel

In onze maatschappij draait het om zelfontwikkeling, zelferkenning, status, bezit, effectiviteit, productiviteit en geluk. Ik ontdekte hoe ver je hier eigenlijk in mee gaat, toen ik voor mijn gevoel ‘buitenspel’ kwam te staan. Ik ben sinds 30 september 2014 full time moeder van een prachtig meisje wat vanaf haar geboorte intensieve zorg en aandacht nodig heeft. Ik ben nog een tijdje verder gegaan met mijn studie (Christian Ministry, EuNC) maar moest door zo veel ziekenhuisbezoeken en gebroken nachten daar mee stoppen. Dan zit je als begin dertiger ineens thuis in de wondere wereld van Nijntje met een kindje wat vaak wel 10 van de 24 uur kan huilen, vol zorgen en onduidelijkheid... Goed bedoelde opmerkingen als 'jouw tijd komt wel weer, dan haal je het in' had ik weinig aan. Het benadrukte voor mij vooral dat ik nu in een soort 'wachtstand' sta, totdat ik weer 'productief' ben. Wat heb ik daar nu aan, dit moment is net zo goed mijn tijd. Er bleef bijzonder weinig over van mijn ‘social life’ en al mijn doelen en plannen waren voor onbepaalde tijd verhuisd naar het tweede plan. Ondanks dat ik wist en geloofde dat ik niet bepaald word door wat ik doe maar door Gods liefde, merkte ik toch dat ik me een soort ‘doelloos’ voelde. Ik raakte door de omstandigheden aan (zieken)huis gekluisterd, waardoor wellicht deze ‘kluizenaars’ in de woestijn voor mij herkenbaar en aangenaam gezelschap waren.

Bondi gaf mij samen met oa. de woestijnvaders Mozes, Diadochus en Dorotheus een heel ander perspectief op wat ons doel nu eigenlijk is. Toen ik na ging denken over dat ‘doelloze’ gevoel kwamen al snel de woorden van Augustinus in me op. “U heeft ons voor Uzelf geschapen, o Heer, en rusteloos is ons hart tot het rust vindt in U.”  Oké, God is mijn doel maar om eerlijk te zijn ging het doelloze gevoel niet weg en vond ik het wat vaag wat dit dan precies in de praktijk betekent. Wat de woestijnvaders veel scherper hadden dan ik, is dit: God die ons doel is, is liefde. Door Bondi maakte ik kennis met de cirkel van Dorotheos.

De cirkel van Dorotheus

Doretheos kwam met deze illustratie toen hij zijn volgelingen wilde leren dat het onmogelijk is om van God te houden maar je broeder te haten. Hij zei stel je een cirkel voor met in het midden een stip. De cirkel is de wereld en God is het middenpunt. Stel je nu voor dat je vanaf die cirkel lijnen zou tekenen naar het middelpunt, als spaken in een wiel. Die lijnen stellen dan levens van mensen voor. Als je van de buitenste rand van de cirkel (de wereld) je dichter naar het middelpunt, God, beweegt, kom je dus automatisch ook dichter bij elkaar. Dit geld dus ook omgekeerd: hoe dichter je bij elkaar komt, hoe dichter je bij God komt.  

Ik realiseerde mij ineens als God liefde is, en God is ons doel, dan is ook liefhebben ons doel.

Waar wij zeggen ‘een foutje is menselijk’ zeggen de woestijnvaders ‘liefhebben is menselijk en niet liefhebben is minder dan menselijk’ want God is liefde en wij zijn naar Zijn beeld gemaakt. Wow!! De woestijnvaders waren er van overtuigd dat ‘Christian perfection’ (volkomen heiligmaking) wel haalbaar was. Voor hen ging deze term niet over perfect christelijk gedrag en regels waar we ons dan volmaakt aan houden en nooit meer een fout maken. Voor hen betekende deze term ‘fully loving people’. Voor hen was de opdracht ‘wees volmaakt zoals uw hemelse Vader volmaakt is’ slechts een andere manier om het grote gebod heb God, je naaste en jezelf lief uit te drukken. Dit betekent dus dat ‘heb God, elkaar en jezelf lief’ geen suggestie, richtlijn of opdracht is terwijl je verder jaagt je doel te bereiken, maar je doel is. Dit gaan beseffen ‘transformeert’ onze ‘to-do’ lijstjes in ‘to-love’ lijstjes!

Als liefde ons werkelijke doel is, transformeert dit onze ‘to-do’ lijstjes in ‘to-love’ lijstjes!

Ik besefte dat ik op dit moment in mijn leven nooit dichter bij mijn doel kon zijn dan alle productiviteit, effectiviteit en zelfontwikkeling loslaten, om mijn dochter lief te hebben en alle zorg te bieden die zij nodig heeft. Want God is liefde en liefhebben is mijn doel, niet een diploma in Christian Ministry halen, of productief zijn op wat voor gebied dan ook. En als liefde en liefhebben het doel is, hoef je nooit doelloos te zijn want je kunt altijd liefhebben!

 

Liefde & nederigheid

Klinkt goed toch, vanaf nu ‘to-love’ lijstjes! Maar dat is in het geheel niet eenvoudig, sterker nog je hebt al snel de neiging om ‘liefhebben’ op je ‘to-do’ lijstje te schrijven! Want wat doen we als ‘liefde’ zelfontwikkeling ogenschijnlijk in de weg lijkt te staan? Ons beeld van liefde is zo verstoord! Waar onze maatschappij zwakte en zwakkelingen verafschuwt, en productiviteit en effectiviteit aanbeden wordt, lijkt een God die zijn tijd doorbrengt met ‘zwakkelingen’ en sterft aan een kruis, dwaas en zwak. 

Als liefde het christelijke doel is, is nederigheid de weg om daar te komen. Waar wij nogal vol zijn van onszelf is het enige ‘zelf’ wat de weg van Christus en de liefde kent ‘zelfontlediging’ & ‘zelfverloochening’. Bondi zet samen met de woestijnvaders uiteen wat christelijke nederigheid eigenlijk is. Wij associeren nederig met ‘ongering en onaanzienlijk’ - minderwaardig. Het is meestal een negatief geladen woord. Deze vroege kerk omarmde het echter als de enige en bevrijdende weg naar groei in liefde. Nederigheid zeggen zij, is de houding van het hart die liefde mogelijk maakt.

Ik was al bekend met de uitspraak van C.S. Lewis ‘nederigheid is niet minder van jezelf denken maar minder aan jezelf denken.’ Wat ik van Bondi en veel woestijnvaders heb geleerd is dat Christelijke nederigheid onze menselijke kwetsbaarheid en het feit dat wij zondigen accepteert. Vaak hebben we een te hoog of een te laag zelfbeeld, nederigheid leert ons een realistisch zelfbeeld. Nederigheid betekent dat je niet schrikt van je eigen onbekwaamheden maar ook niet van die van de ander. Nederig zijn houdt in dat je in plaats van te oordelen zegt “Oh Lord, him today, me tomorrow” (Abba Poemen - vert. O Heer, hij vandaag maar ik morgen…) Deze zelfde abba zei ook dat op het moment wanneer een zondaar zegt ‘ik heb gezondigd’ de zonde afneemt. Nederigheid betekent leven vanuit de overtuiging dat iedereen gelijkwaardig is en geliefde schepselen van God zijn. Het begrijpt dat niemand van ons in staat is goed te doen en lief te hebben zonder Gods liefde en genade die ons daar bij helpen. Het goede wat wij doen zijn geschenken van Gods liefde en niemand heeft het recht op een ander neer te kijken en zich beter te voelen of ook maar een ander te oordelen. Christelijke nederigheid maakt ons vrij om de weg van liefde te blijven gaan en te groeien in liefde zodat we kunnen liefhebben zoals God liefheeft.